π Δ ªπ ÀΔπ ª π TMHMA NH π ø ø ƒ Δ ƒπ ø π ƒ ƒ ªª Δø ø π π π π À ƒπ È ÛÎ Ï ÙË ÏÏËÓÈÎ ÏÒÛÛ (ˆ appleúòùë /ÌËÙÚÈÎ,  ÙÂÚË /Í ÓË ) ƒ ƒ ªª Àªº I º øƒπ 4, 5 Î È 6 ÂappleÙÂÌ Ú Ô 2009
E πδƒ π Δ ªO π πδƒo Úfi ÚÔ : ΔÔÌapple Ë ËÌ ÙÚÈÔ OÌfiÙÈÌÔ ıëáëù, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË ª ÏË: Ì Ó ÎË ªÈ ÏË, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ Ú ÙË πôú Ó Ô ÕÓÓ, Ó. Î ıëá ÙÚÈ Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÙÚ ÏÔÁ ÚÔ Δ Ó, Ó. Î ıëá ÙÚÈ Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ı Ó Ì ÚÔ Ë Ù ÚÔ, Âapple Î. Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÙÈÎ ª ΠÔÓ ÏË ÂÒÚÁÈÔ, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ πˆ ÓÓ ÓˆÓ Ô ÙÛÔÁÈ ÓÓË ËÌ ÙÚË, Âapple Î. Î ıëáëù ºÈÏÔÛÔÊÈÎ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË ª ÙÛ ÁÁÔ Ú Ï, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ı Ó ª ÙÛË appleôï ˆÓ, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ Ï ªappleÂÚÂÚ ÙÚÔ, Û Ì Ô ÏÔ ÙÔ È ÁˆÁÈÎÔ πóûùèùô ÙÔ Î ı Ó ÛÈÔ, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ı Ó Ù Ó ÒÛÙ, Ó. Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÙÈÎ ª ΠÔÓ apple ÔÁÈ ÓÓ ÎË ÈÎfiÏ Ô, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ Ú ÙË Ô ÏÈÒÙË ª ÌË, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÙÈÎ ª ΠÔÓ ΔÛÈ Î ÏÔ ÈÒÚÁÔ, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË Ã Ù Ëapple Ó ÁÈˆÙ Ë ÕÓÓ, Âapple Î. Î ıëá ÙÚÈ Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ Frederick appleúô à ٠ËÛ Ë ˆÊÚfiÓË, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË Oƒ øδπ πδƒo Úfi ÚÔ ÒÛÙ. Ù Ó Ú ÌÌ Ù ÕÓÓ μ Î ÏË Δ Ì ÕÓÓ Ã Ù Ëapple Ó ÁÈˆÙ Ë ª ÏË Ó ÛÙ Û Ù ÌÔ ΔÚÈ ÓÙ Ê ÏÏÔ ˆÙfiappleÔ ÏÔ Ú ÌÌ Ù ŒÊË ÒÙË ÔÍ ΔÚ ÓÔ ËÌ ÙÚË Ã Û Ó Ë Ï ÓË apple ˆ ÓÓÔ ÙÂÊ Ó ΔÛ ÎÈÚÔappleÔ ÏÔ 4 π Δ ªπ ÀΔπ ª π π ø π à ÓÂÏÏËÓÈÔ Ó ÚÈÔ π Δ ªπ ÀΔπ ª π π ø π à ÓÂÏÏËÓÈÔ Ó ÚÈÔ 5
π OY A 1 π OY A 2 19.40-20.00 Δ ÓÈÎ ÙÔ Ú Ì ÙÔ Î È È ÛÎ Ï ÙË ÁÏÒÛÛ : ÔÏÔÁÈÎ Î È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔappleÔÏÈÙÈÛÌÈÎ È ÛÙ ÛË. X Û appleë, π. μ Ì Î Ô ÙÔ, 5 ÂappleÙÂÌ Ú Ô 2009 flú ıô Û 2 ÂÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ ˆ  ÙÂÚË (Í ÓË) ıâì ÙÈÎ : È ÎÙÈÎfi ÏÈÎfi/  ÌÂıÔ ÔÏÔÁÈÎ appleúôûâáá - ÛÂÈ ÚÔ Ú Ô:. πôú Ó Ô, Δ. ÏÔÁ ÚÔ 9.00-9.30 ψÛÛÈÎ appleôèîèï ÛÙË È ÛÎ Ï ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ˆ  ÙÂÚË / Í ÓË ÁÏÒÛÛ : Ô ÙÔÓÈÛÌfi ÙˆÓ appleúôapple ÚÔÍ ÔÓˆÓ Ô ÂÙ ÚˆÓ. apple ÓÔ, μ. È ÓÓ Î 9.30-9.50 ªÂÙ Î ÓËÛË ÙÔ ÙfiÓÔ ÛÙ appleúôapple ÚÔÍ ÙÔÓ Âapple ıâù : È ÛÎ - Ï Û ÏÏfiÁψÛÛÔ μ. ÁÈÔ, π. ÚËÁÔÚ Ô,. πôú Ó Ô 9.50-10.10 ªÂÙ Î ÓËÛË ÙÔ ÙfiÓÔ ÛÙ appleúôapple ÚÔÍ ÙÔÓ Ô ÛÈ ÛÙÈÎ : È - ÛÎ Ï Û ÏÏfiÁψÛÛÔ. Ô Ù,. ÈÎÔÏÔappleÔ ÏÔ 10.10-10.30 ÎÏ ÛË ÙÔ apple ıëùèîô ÔÚ ÛÙÔ ÛÙË ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ : È ÎÙÈÎ appleúôù ÛÂÈ. Ù ÏÈÔ, ª. ÁÎ,. πôú Ó Ô 10.30-10.45 apple ıëùèîfi apple Ú Ù ÙÈÎfi ÛÙËÓ ÎÔÈÓ ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎ : È ÛÎ - Ï Û ÏÏfiÁψÛÛÔ Ã. ÙÛÔ,. πôú Ó Ô 20.00-20.20 ÔÈÓˆÓÈÎÔ apple Ú ÁÔÓÙ appleô ÂappleËÚÂ Ô Ó ÙË È ÛÎ Ï ÙË ÂÏ- ÏËÓÈÎ Û ÓËappleÈ ÁˆÁ fiappleô ÊÔÈÙÔ Ó ÌÈÎÚÔ ÌÔ ÛÔ ÏÌ ÓÔÈ. ΔÛÈÔ ÌË,. ÔÏÈÎ Ô 20.20-20.40 È Ê ÏÈÎ È ÊÔÚ ÛÙÈ ÛÙ ÛÂÈ Î È ÛÙÚ ÙËÁÈÎ Ó ÁÓˆÛË ÙˆÓ Ì ıëùòó ÙÔ ËÌÔÙÈÎÔ ÔÏ Ô. Ú,. ªappleÔ Ófi,. ÌÔÁÏÔ, Ã. ÔÛÛ ÎË μμ Δ 5 Δ ªμƒπ À 2009 20.40-21.00 ÙËÛË Â appleóô μμ Δ 5 Δ ªμƒπ À 2009 10.45-11.30 È ÏÂÈÌÌ - Ê 11.30-14.00 apple ÛËÌË Ó ÚÍË ÂÌ ÙÈÎ : È ÎÙÈÎfi ÏÈÎfi/  ÌÂıÔ ÔÏÔÁÈÎ appleúôûâáá ÛÂÈ ÚÔ Ú Ô:. ª ÙÛ ÁÁÔ Ú -. Î 17.00-17.20 È ÛÎ Ï ÙˆÓ È ÈˆÙÈÛÌÒÓ Û ÌË ÂÏÏËÓfiʈÓÔ ÊÔÈÙËÙ S. Berikashvili, π. Lobzhanidze 17.20-17.40 È ÛÎ Ï ÙÔ ÁÚ appleùô ÏfiÁÔ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓfiÁψÛÛË ÂÎapple  ÛË ÙË È ÛappleÔÚ : applefi ÙËÓ ÂappleÈÎÔÈÓˆÓÈ Î ÈÎ ÓfiÙËÙ ÛÙÈ appleú ÎÙÈÎ ÁÚ ÌÌ ÙÈÛÌÔ 20 π Δ ªπ ÀΔπ ª π Δª ª π ø ø ÓÂÏÏ ÓÈÔ Ó ÚÈÔ π Δ ªπ ÀΔπ ª π Δª ª π ø ø ÓÂÏÏ ÓÈÔ Ó ÚÈÔ 21
π OY A 2 π OY A 3. Ú Û Ô, º. ΔÂÓÙÔÏÔ ÚË 17.40-18.00 ÃÚ ÛË ÛÙÚ ÙËÁÈÎÒÓ applefi ÏÏfiÁψÛÛÔ Ì ıëù ÙÔ ËÌÔ- ÙÈÎÔ Î Ù ÙËÓ Ó ÁÓˆÛË ÎÂÈÌ ÓˆÓ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ. ª ÛÙÚÔı Ó ÛË,. ÂÏ ÚË,. Ú 18.00-18.20  ÌÂıÔ ÔÏÔÁÈÎ appleúôûâáá ÛÂÈ ÛÙË È ÛÎ Ï ÙË ÂÏÏËÓÈ- Î ˆ  ÙÂÚË /Í ÓË ÁÏÒÛÛ : ÌÈ appleúfiù ÛË È ÛÎ Ï. Û Ô ÙÔ, 5 ÂappleÙÂÌ Ú Ô 2009 18.20-18.40 ÙËÛË 18.40-19.20 È ÏÂÈÌÌ flú ıô Û 3 ÏÒÛÛ Î È Ù ÓÔÏÔÁ ıâì ÙÈÎ :  Ù ÓÔÏÔÁ  ÛÙË ÁψÛÛÈÎ È ÛÎ Ï ÚÔ Ú Ô:. ª ÙÛ ÁÁÔ Ú -. Ô ÙÛÔÁÈ ÓÓË 9.00-9.30 È Ó Â Ù ÓÔÏÔÁ  ÛÙË ÁψÛÛÈÎ È ÛÎ Ï. ª ÚÔÁfiÓ ÙÔ,. ªapple Ú ÎÙ ÚË,. ÚÂÌÌ, π. È ÎÔ 9.30-9.50 È ÛÎ Ï ÙË ÏÏËÓÈÎ Ì Ûˆ Û ÛÙËÌ ÙˆÓ ÙfiÌ ÙË ÂappleÂÍÂÚÁ Û Ê ÛÈÎÒÓ ÁψÛÛÒÓ. º ÛÙ, μ. ºÔ ÊË μμ Δ 5 Δ ªμƒπ À 2009 ÚÔ Ú Ô:. ª ÙÛË -. ªappleÂÓ ÎÔ 19.20-19.40 È ÛÎ Ï ÙË ÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ ÛÙ ªÂÈÔÓÔÙÈÎ Û ÔÏ ÙË Ú ÎË. ÂappleÈÎÔÈÓˆÓÈ Î Ì ıô Ô È ÛÎ Ï Û ÌÊˆÓ Ì ÙÔ appleúfiáú ÌÌ ÂÎapple  ÛË ÌÔ ÛÔ ÏÌ ÓÔapple ˆÓ, È appleè- ÛÙÒÛÂÈ Î È appleúôù ÛÂÈ ÁÈ Âapple ÎÙ ÛË ÙË ÌÂıfi Ô ÌÂ Ú ÛÙË- ÚÈfiÙËÙ ÂappleÈÎÂÓÙÚˆÌ Ó ÛÙ Î ÓÙÚ ÂÓ È Ê ÚÔÓÙÔ ÙˆÓ Ì ıë- ÙÒÓ ª. ƒ ÏÏÔ, Δ. ƒ ÏÏÔ 19.40-20.00 È ÛÎ Ï ÙˆÓ Âapple ÁÁÂÏÌ ÙÈÎÒÓ Ô ÛÈ ÛÙÈÎÒÓ Û -, -Ù Ë, -ÈÎÔ Û ÏÏÔ appleô Ì ıëù ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ª. Δ ÛÈÔ Ë, Ã. ÏÂÍÈ Ô,. ˆÓÛÙ ÓÙÈÓ Ô 20.00-20.20 ÎÂÈÌÂÓÈÎfi ÁÚ appleùfi ÏfiÁÔ Î È Ù È È ÙÂÚ Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ ÙÔ ÁÚ appleùô ÏfiÁÔ ÙˆÓ ÏÏfiÁψÛÛˆÓ Ì ıëùòó ËÏÈÎ 6-12 ÂÙÒÓ. Ô ÓË 20.20-20.40 ËÙ Ì Ù È ÛÎ Ï ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ Û ÙÛÈÁÁ Ófiapple È- Â. applefi ÂÈ Î È ı ÛÂÈ ÂÎapple È Â ÙÈÎÒÓ Î È Ì ıëùòó ÁÈ È ÎÙÈ- Î ÂÁ ÂÈÚ È ÂÓÈÛ ÙÈÎ È ÛÎ Ï ÛÙÔ appleï ÛÈÔ appleúôáú ÌÌ - ÙÔ ÁÈ ÙËÓ ÓÙ ÍË ÙÛÈÁÁ ÓÔapple ˆÓ ÛÙÔ Û ÔÏ Ô. ªappleÂÓ ÎÔ, ª. Ú È,. ª ÙÛË 20.40-21.00 ÙËÛË Â appleóô 9.50-10.10 È È Ì ÂÈ ÈÎ Ì ıëûè Î ÛÎÔÏ Â : Ó Ó ÛË ÁÓˆÛÙÈÎÒÓ apple Ú Ì ÙÚˆÓ Ó ÊÔÚÈÎ Ì ÙËÓ apple Ú ÁˆÁ Î È ÂappleÂÍÂÚÁ Û ÙÔ ÁÚ appleùô ÏfiÁÔ ÛÙË ÌËÙÚÈÎ ÁÏÒÛÛ ÎÈ Ô ÚË Ù., Ï ÚÈ Ô Ó., ΔÛ ÎÈÚ Ô Ï. 10.10-10.30 Δ ÓÔÏÔÁ  WEB 3.0 Î È ÁψÛÛÈÎ È ÛÎ Ï. ªÈ appleúfiù ÛË Û ÓÂÚÁ ÙÈÎÔ ÂÚÁ ÏÂ Ô È ÛÎfiÓÙˆÓ. Ú Ó ÙË, ª. Ú ÎÔÏÙÛ Ô 10.30-10.45  Ù ÓÔÏÔÁ  ÛÙË È ÛÎ Ï ÙÔ ÁψÛÛÈÎÔ Ì ı Ì ÙÔ Ì Û applefi ÙÔ apple Ú Ì ıè ÃÚ. fi, ª. fi 10.45-11.30 È ÏÂÈÌÌ - Ê 11.30-14.00 apple ÛËÌË Ó ÚÍË ÂÌ ÙÈÎ :  ÌÂıÔ ÔÏÔÁÈÎ appleúôûâáá ÛÂÈ ÚÔ Ú Ô:. Ô ÙÛÔÁÈ ÓÓË -. ªÈ ÏË 10.45-11.30  ÌÂıÔ ÔÏÔÁÈÎ appleúôûâáá ÛÂÈ Î È Ó Â Ù ÓÔÏÔÁ  ÛÙË ÁψÛÛÈÎ È ÛÎ Ï ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ÛÂ Ó appleè ÏÏÔ apple Î Ù ÁˆÁ. ª ÎÚÔÓ ÛÈÔ 17.00-17.20 EÏÏËÓÈÎ ÏÒÛÛ ÛÙËÓ ÂappleÔ ÙË ÔÈÓˆÓ ÙË ÏËÚÔÊÔ- Ú. Eapple Ú ÛË ÙË Ú ÛË ÙˆÓ Greeklish stin orthografiki μμ Δ 5 Δ ªμƒπ À 2009 22 π Δ ªπ ÀΔπ ª π Δª ª π ø ø ÓÂÏÏ ÓÈÔ Ó ÚÈÔ π Δ ªπ ÀΔπ ª π Δª ª π ø ø ÓÂÏÏ ÓÈÔ Ó ÚÈÔ 23
Ο παζεηηθόο παξαηαηηθόο ζηελ θνηλή λενειιεληθή: δηδαζθαιία ζε αιιόγισζζνπο Υαξίθιεηα Πίηζνπ & Άλλα Ινξδαλίδνπ Παηδαγωγηθό Τκήκα Δεκνηηθήο Εθπαίδεπζεο, Παλεπηζηήκην Παηξώλ Abstract A particular case in Modern Greek grammar is the learned forms of the passive past continuous of verbs ending in -oumai (-eito, -oundo). The examination of this phenomenon leads to the question if these forms can be taught to foreign students of Greek. The aim of this paper is, initially, to examine the frequency of the learned forms of the passive past continuous in the corpora available on Internet (Google) and on the ILSP (Hellenic National Corpus). After identifying the frequency, we propose a categorisation based on the suffixes of the third person singular and plural. This is followed by the proposal of learning exercises suitable for advanced learners,. 1. Ειζαγωγή Ζ ηππνπνηεκέλε γιψζζα (standard) απνηειεί ηε λνκηκνπνηεκέλε απφ ην θξάηνο πνηθηιία, πνπ θσδηθνπνηείηαη θαη απνθξπζηαιιψλεηαη κέζσ γξακκαηηθψλ θαη ιεμηθψλ θαη δηαδίδεηαη απφ θνξείο φπσο ε εθπαίδεπζε θαη ηα κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο. Αληίζηνηρα, ε λόξκα πξνβάιιεηαη σο ε νξζή ρξήζε ηεο γιψζζαο πνπ είλαη πεξηβεβιεκέλε κε θχξνο. Γηα ηα ειιεληθά δεδνκέλα ηππνπνηεκέλε γιψζζα είλαη ε θνηλή λενειιεληθή, πνπ πξνήιζε απφ ηελ θαζηέξσζε ηεο δεκνηηθήο σο επίζεκεο γιψζζαο ηνπ λενειιεληθνχ θξάηνπο ην 1976. Ζ λενειιεληθή γξακκαηηθή θαιείηαη λα πεξηγξάςεη ηελ πνηθηιφηεηα ηεο γισζζηθήο πξαθηηθήο, ζηα πιαίζηα ηεο ηππνπνίεζεο ηζρπξήο θαη φρη αζζελνχο πνηθηιίαο. Έλα απφ ηα βαζηθά εξσηήκαηα πνπ ηίζεληαη θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ ηππνπνίεζε ηεο ζχγρξνλεο λενειιεληθήο αθνξά ηε δηαρσξηζηηθή γξακκή κεηαμχ ιφγησλ (πξνεξρφκελσλ απφ ηελ θαζαξεχνπζα) «επηβηψζεσλ» εληαγκέλσλ ζηε standard θαη ιφγησλ ζηνηρείσλ κε εληαγκέλσλ ζε απηή. 1
ηελ πξψηε πεξίπησζε ε επηινγή ηνπο κπνξεί λα απνηειεί ηε κνλαδηθή ιχζε ζε κνξθνινγηθά (ή άιια) αδηέμνδα ή λα ζπληζηά πθνινγηθνχ ηχπνπ δηάθξηζε, ελψ ζηε δεχηεξε πεξίπησζε ε επηινγή ηνπο ιεηηνπξγεί ζε επίπεδν λφξκαο θαη κπνξεί λα ζπληζηά δηαθνξνπνίεζε ππέξ κηαο ιφγηαο πνηθηιίαο κε ηδενινγηθή ζεκαηνδφηεζε παξφκνηα κε ηεο θαζαξεχνπζαο (Ηνξδαλίδνπ, 1999). Ζ θνηλή λενειιεληθή πνπ δηδάζθεηαη ζην ζρνιείν κεηά ην 1976 είλαη απηή πνπ πεξηγξάθεηαη ζηε γλσζηή σο Μηθξή Γξακκαηηθή ηνπ Μ. Σξηαληαθπιιίδε. Ζ Μεγάιε Γξακκαηηθή δηαθξίλεηαη γηα ηηο πεξηγξαθηθέο δηαζέζεηο ηεο, ζε αληίζεζε κε ηε Μηθξή Γξακκαηηθή, πνπ αλαπξνζαξκφζηεθε γηα ζρνιηθή ρξήζε θαη ε νπνία έρεη ξπζκηζηηθφ ραξαθηήξα. Ζ ζρνιηθή γξακκαηηθή παξνπζηάδεη ην κεηνλέθηεκα φηη δελ πεγάδεη απφ κηα ζπγρξνληθή θαη ζηεξηγκέλε ζε ζψκαηα θεηκέλσλ κειέηε ηεο γισζζηθήο πξαγκαηηθφηεηαο. Αληίζεηα, ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ παξνπζηάδνπλ ζπγθεθξηκέλα παξαδείγκαηα κνξθνινγηθήο θαη ζπληαθηηθήο πνηθηιίαο ζηα πιένλ δηαδεδνκέλα ζχγρξνλα ιεμηθά Κξηαξά, Μπακπηληψηε θαη Α.Π.Θ. θαη ζηηο ζχγρξνλεο γισζζνινγηθέο γξακκαηηθέο Κιαίξε Μπακπηληψηε θαη Ζo1ton Macridge Φηιηππάθε (γηα αλαιπηηθή παξνπζίαζε βι. Ηνξδαλίδνπ, 2002). Ο παξαδνζηαθφο ηξφπνο δηδαζθαιίαο ηεο ειιεληθήο γιψζζαο σο ελφο ζπζηήκαηνο θαλφλσλ γξακκαηηθήο έρεη δψζεη ηε ζέζε ηνπ ζηελ επηθνηλσληαθήθεηκελνθεληξηθή πξνζέγγηζε, ε νπνία επηθξαηεί δηεζλψο εδψ θαη δεθαεηίεο ζηε δηδαζθαιία ηεο κεηξηθήο θαη ηεο δεχηεξεο γιψζζαο. 1.1 Γηδαθηηθό πιηθό ηα πιαίζηα ηεο επηθνηλσληαθήο θεηκελνθεληξηθήο πξνζέγγηζεο ρξεζηκνπνηνχληαη πνηθίια πιηθά, θαζψο βαζηθφο ζηφρνο είλαη ε ζχλδεζε κε ζπλζήθεο πξαγκαηηθήο επηθνηλσλίαο. Ζ ρξήζε ηνπ δηδαθηηθνχ εγρεηξηδίνπ ζεσξείηαη πξναηξεηηθή ελψ ηα νπηηθναθνπζηηθά κέζα θξίλνληαη αλαγθαία. Οη αζθήζεηο πνπ πξνζθέξνληαη ζα κπνξνχζαλ λα έρνπλ, κεηαμχ άιισλ, ελδεηθηηθά ηελ αθφινπζε κνξθή: α) αζθήζεηο ππνρξεωηηθήο ή πεξηνξηζκέλεο επηινγήο (αλάκεζα ζε δχν ή πεξηζζφηεξνπο ηχπνπο) 2
β) αζθήζεηο απιήο επηινγήο ή πξνηίκεζεο δηαθνξεηηθψλ ηχπσλ πνπ θαινχληαη νη ζπνπδαζηέο λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ζε θεηκεληθά πεξηβάιινληα γξαπηνχ θαη πξνθνξηθνχ ιφγνπ, γ) αζθήζεηο ειέγρνπ ή πξνζδηνξηζκνύ πεξηβαιιόληωλ ρξήζεωο. Γίλνληαη δηάθνξεο ιέμεηο ή εθθξάζεηο θαη δεηείηαη λα πξνζδηνξηζηεί (κε παξαδείγκαηα) ην επίπεδν ρξήζεο ηνπο, δ) αζθήζεηο ειέγρνπ ηωλ επηθνηλωληαθώλ ζηξαηεγηθώλ. Οξίδνληαη ζέκαηα γηα ηα νπνία νη ζπνπδαζηέο θαινχληαη λα απεπζπλζνχλ ζε πξφζσπα δηαθνξεηηθνχ θνηλσληθνχ ξφινπ ή λα ππνδπζνχλ δηάθνξνπο ξφινπο παξάγνληαο αλάινγα πξνθνξηθά. Βαζηζκέλνη ζηα παξαπάλσ, κε ηε ζπγθεθξηκέλε κειέηε πξνζπαζήζακε λα κειεηήζνπκε αλ ν παξαηαηηθφο ηεο παζεηηθήο θσλήο, παξ φιν πνπ δελ αλαθέξεηαη ζηε ζρνιηθή γξακκαηηθή, έρεη ζέζε ζηε δηδαζθαιία ησλ αιιφγισζζσλ καζεηψλ. 2. Η περίπηωζη ηων λόγιων ηύπων ηοσ παραηαηικού Οη ιφγηνη ηχπνη ηνπ παζεηηθνχ παξαηαηηθνχ ησλ ξεκάησλ ζε -νύκαη, π.ρ. εζηεξείην, εζηεξνύλην, νη νπνίνη αγλννχληαη απφ ηε ζρνιηθή γξακκαηηθή, δελ αλαθέξνληαη ζην Λεμηθφ Α.Π.Θ., ζην παξάξηεκα κε ηνπο θιηηηθνχο πίλαθεο, φπνπ παξαηίζεηαη κφλν ην ζρήκα -νπκνπλ, -νύζνπλ, -νύληαλ, -νύκαζηαλ, -νύζαζηαλ, -νύληαλ. ηε γξακκαηηθή Ζνlton θ.ά. πξνζηίζεηαη φηη ην γ ελ. θαη πιεζ. είλαη ηα ζπλήζσο ρξεζηκνπνηνχκελα πξφζσπα, κε ελαιιαθηηθνχο ηνπο ιφγηνπο ηχπνπο -είην, -νύλην. ηε γξακκαηηθή Κιαίξε Μπακπηληψηε παξαηίζεηαη ην (αθξαίν) παξάδεηγκα θιίζεο - νύκνπλ(α), νύζνπλ(α), -νύληαλ, -νύκαζηαλ-νύκαζηε, -νύζαζηαλ-νύζαζηε, -νύληαλ(ε), κε ηε ζεκείσζε φηη πνιινί νκηιεηέο πξνηηκνχλ, ηδίσο ζην γξαπηφ ιφγν, ιφγηνπο ηχπνπο: εζεωξείζν, εζεωξείην, εζεωξείζζε θηι. Ζ κειέηε θεηκέλσλ επηβεβαηψλεη ηελ εκθάληζε κφλν ηνπ γ εληθνχ θαη πιεζπληηθνχ. Οη ιφγηνη ζρεκαηηζκνί ηνπ παζεηηθνχ παξαηαηηθνχ νξηζκέλσλ ξεκάησλ ζε - νχκαη (π.ρ. εζηεξείην, εζηεξνύλην) επηβηψλνπλ έλαληη ηεο πξνβιεκαηηθήο γξακκαηηθήο θιίζεο -νύκνπλ, -νύζνπλ, -νύκανηε, -νύζαζηε, απφ ηελ νπνία δηαζψδεηαη ζηε γισζζηθή πξαθηηθή νπζηαζηηθά κφλν ην γ ελ. θαη πιεζ. -νύληαλ (ζηεξνύληαλ). Γηα αξθεηά απφ ηα ξήκαηα ζε -νύκαη ε γισζζηθή πξαθηηθή έρεη θαζηεξψζεη παξαηαηηθφ ζε -ηόκνπλ (π.ρ. 3
αξληόκνπλ) ή ζε -όκνπλ (π.ρ. πξνζπνηόκνπλ). ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, φπσο π.ρ. ησλ ξεκάησλ ζε -ώκαη, ε επηινγή ησλ ιφγησλ ηχπσλ θαίλεηαη ππνρξεσηηθή (π.ρ. δηεξωηάην, δηεξωηώλην). Ζ εκθάληζε ηνπ ιφγηνπ θιηηηθνχ ηξφπνπ ζηνλ παζεηηθφ παξαηαηηθφ θαη άιισλ θαηεγνξηψλ ξεκάησλ ζπληζηά πεξηζσξηαθφ θαηλφκελν: αλεθέξεην, επξίζθεην, εγίλεην, δηακνξθώλεην. 3. Έρεσνες και μελέηες για ηη γλωζζική ποικιλία H κνξθνινγηθή πνηθηιία ηεο λέαο ειιεληθήο έρεη γίλεη αληηθείκελν πεξηνξηζκέλνπ αξηζκνχ εξεπλψλ θαη κειεηψλ βαζηζκέλσλ ζε επεμεξγαζία ζσκάησλ θεηκέλσλ. Παξνπζηάδνπκε παξαθάησ ηηο πην ζεκαληηθέο έξεπλεο θαη κειέηεο πνπ αθνξνχλ ηε γισζζηθή πνηθηιία, θαη ζπγθεθξηκέλα ζην ζέκα ηνπ παξαηαηηθνχ ηεο παζεηηθήο θσλήο (Ηνξδαλίδνπ, ππφ έθδνζε). Χεηιά-Μαξθνπνχινπ 1984: Δμεηάζηεθε ε κνξθνινγηθή πνηθηιία ηνπ παξαηαηηθνχ ηεο παζεηηθήο θσλήο ησλ ξεκάησλ ζε νχκαη, κε βάζε εξσηεκαηνιφγηα φπνπ δίλνληαλ πξνηάζεηο πνπ έπξεπε λα ζπκπιεξσζνχλ κε ηχπνπο ηνπ παξαηαηηθνχ. Σν δείγκα απνηέιεζαλ νκηιεηέο πνπ δνπλ ζηελ Αζήλα θαη αλήθνπλ ζηηο ειηθηαθέο νκάδεο 35-40 ρξνλψλ θαη 16-18 ρξνλψλ, κε θξηηήξην φηη νη ελήιηθεο είραλ δηαπαηδαγσγεζεί κε ηε γξακκαηηθή ηεο θαζαξεχνπζαο ελψ νη λένη κε ηε γξακκαηηθήο ηεο δεκνηηθήο. Βαζηθφ ζπκπέξαζκα απηήο ηεο κειέηεο είλαη φηη ε θιίζε ηνπ παξαηαηηθνχ γηα ηε ζπγθεθξηκέλε θαηεγνξία ξεκάησλ βξίζθεηαη ζε εμειηθηηθή θάζε, κε δηαθαηλφκελε ηάζε επηθξάηεζεο ηεο θιίζεο ζε ηφκνπλ, π.ρ. αζρνιηόκνπλ, πεξηπνηόκνπλ. Ζ πξνηίκεζε απηή ππνζηεξίδεηαη φηη ππαγνξεχεηαη απφ ζπζηεκαηηθνχο ιφγνπο, ηφζν ζε ζπγρξνληθφ φζν θαη ζε δηαρξνληθφ επίπεδν. Γηα ηα ινγηφηεξα ξήκαηα απηήο ηεο θαηεγνξίαο, π.ρ. ζεωξνύκαη, ε θαηάζηαζε παξακέλεη ξεπζηή. Ηνξδαλίδνπ 1994: Δμεηάζηεθε ε κνξθνινγηθή πνηθηιία ηνπ παξαηαηηθνχ ηεο παζεηηθήο θσλήο, κε βάζε α) απνκαγλεηνθσλεκέλν πξνθνξηθφ ιφγν νκηιεηψλ πνπ δνπλ ζηελ Αζήλα θαη αλήθνπλ ζε ηξεηο ειηθηαθέο νκάδεο: 20-34 ρξνλψλ, 35-54 ρξνλψλ θαη 55- ρξνλψλ, β) εξσηεκαηνιφγηα φπνπ δίλνληαλ πξνηάζεηο πνπ έπξεπε λα ζπκπιεξσζνχλ κε ηχπνπο ηνπ παξαηαηηθνχ, γ) ινγνηερληθά θείκελα θαη δ) επηζηεκνληθά θαη δεκνζηνγξαθηθά θείκελα. 4
Σν ζπκπέξαζκα είλαη φηη ε επηινγή ηνπ νκηιεηή φζνλ αθνξά ηε κνξθνινγηθή πνηθηιία ηνπ παξαηαηηθνχ ησλ ξεκάησλ ζε -νκαη θαίλεηαη λα εμαξηάηαη θπξίσο απφ πθνινγηθνχο παξάγνληεο, ελψ ε θιίζε ηνπ παξαηαηηθνχ ησλ ξεκάησλ ζε -νχκαη εκθαλίδεη ζηνλ πξνθνξηθφ ιφγν ηζρπξή ηάζε επηθξάηεζεο ηνπ παξαδείγκαηνο ζε - ηφκνπλ(α) θαη ζηα επηζηεκνληθά θαη δεκνζηνγξαθηθά θείκελα ρξεζηκνπνηνχληαη παξάιιεια νη ιφγηνη ηχπνη ηνπ ηξίηνπ πξνζψπνπ ζε -είην θαη νχλην. (Iνξδαλίδνπ, ππφ έθδνζε). 4. Μεθοδολογία ηης έρεσνας ηφρνο ζηελ παξνχζα εξγαζία ήηαλ αξρηθά λα κειεηεζεί ε ζπρλφηεηα εκθάληζεο ησλ ιφγησλ ηχπσλ ηνπ παζεηηθνχ παξαηαηηθνχ ζε ζψκαηα θεηκέλσλ (corpus) δηαζέζηκα ζην δηαδίθηπν (Google) θαη ζηνλ Δ.Θ.Δ.Γ. (Δζληθφ Θεζαπξφ Διιεληθήο Γιψζζαο). Ζ ζπιινγή ησλ ζηνηρείσλ έγηλε ην Ννέκβξην ηνπ 2007. πγθεθξηκέλα, ζηνλ Δ.Θ.Δ.Γ. δελ εληνπίζακε αξθεηά ζηνηρεία, ελψ ζην δηαδίθηπν (Google) βξέζεθαλ πνιχ πεξηζζφηεξα. ηελ πξνζπάζεηα λα εληνπίζνπκε αλ ην -νχληαλ αλαθέξεηαη ζην 3 ν εληθφ ή ζην 3 ν πιεζπληηθφ πξφζσπν κειεηήζακε κφλν ηα θείκελα απφ ηνλ Δ.Θ.Δ.Γ. ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνπκε ηα απνηειέζκαηα πνπ εληνπίζακε ηφζν ζηνλ Δ.Θ.Δ.Γ. φζν θαη ζην δηαδίθηπν (Google) κε βάζε ηελ θαηάιεμε -είην, -νχλην θαη - νχληαλ. 5. Αποηελέζμαηα ηης έρεσνας Σα ξήκαηα παξνπζηάδνληαη αιθαβεηηθά θαη κφλν ζηνπο ηχπνπο ηνπ ηξίηνπ πξνζψπνπ, δηφηη απηνί είλαη πην ζπρλφρξεζηνη ζηνλ παζεηηθφ παξαηαηηθφ. Οη ζπρλφηεηεο πνπ παξνπζηάδνληαη δελ αλαθέξνληαη ζπλνιηθά γηα ηνλ θάζε ηχπν αιιά μερσξηζηά γηα ηνλ Δ.Θ.Δ.Γ. θαη ην δηαδίθηπν (Google) (Πίλαθαο 1: Παξάξηεκα). Θεσξνχκε φηη ε μερσξηζηή παξνπζίαζε ησλ ηχπσλ ζηα δχν ζψκαηα θεηκέλσλ έρεη πεξηζζφηεξν ελδηαθέξνλ γηα ηνλ αλαγλψζηε. 5
Με βάζε ηελ παξάζεζε ησλ ξεκάησλ, 102 ζπλνιηθά, ηνπ παζεηηθνχ παξαηαηηθνχ (Πίλαθαο 1: Παξάξηεκα), παξαηεξνχκε φηη 27 ξήκαηα δελ εκθαλίδνπλ θαλέλαλ ηχπν ζην ηξίην πξφζσπν. πγθεθξηκέλα, ηα ξήκαηα απηά είλαη ηα αθφινπζα: αηηηνθξαηνύκαη, αλαξρνύκαη, αληηεηζεγνύκαη, απνερεξνύκαη, απηναλαηξνύκαη, απηνηθαλνπνηνύκαη, απηνθαηεγνξνύκαη, απηνθπξηαξρνύκαη, απηνπαξεγνξνύκαη, απηνπεηζαξρνύκαη, απηνρεηξνηνλνύκαη, αθηζνθνινύκαη, βνινθνπνύκαη, γπλαηθνθξαηνύκαη, δηαππνύκαη, ειενύκαη, εκππνύκαη, ελεηνθξαηνύκαη, εμωλνύκαη, επλνκνύκαη, ερεξνπνηνύκαη, ινγνθξαηνύκαη, νρινθξαηνύκαη, πξνζπλελλννύκαη, ζηξνθνδηλνύκαη, ππναπαζρνινύκαη θαη θξαγθνθξαηνύκαη. Με βάζε ηα παξαπάλσ, ην πνζνζηφ ησλ ξεκάησλ πνπ δελ εκθαλίδνπλ θαλέλαλ ηχπν ζην ηξίην πξφζσπν είλαη 27,54% έλαληη ηνπ 72,46% ησλ ξεκάησλ πνπ εκθαλίδνπλ ηχπνπο ζην ηξίην πξφζσπν. Σν παξαθάησ γξάθεκα (1) παξνπζηάδεη ηελ αλαινγία απηή. Γξάθεκα 1. Πνζνζηφ εκθάληζεο ησλ ξεκάησλ ηνπ παζεηηθνχ παξαηαηηθνχ ζην 3 ν πξφζσπν Αμηνζεκείσην είλαη φηη, αλ θαη ην πνζνζηφ ησλ ξεκάησλ πνπ παξνπζηάδνπλ ηχπνπο ζην ηξίην πξφζσπν είλαη πεξίπνπ ηα ηξία ηέηαξηα (¾) ηνπ ζπλφινπ, δελ εκθαλίδεηαη πςειή ζπρλφηεηα ζηνπο ηχπνπο πνπ κειεηάκε. Δμαίξεζε απνηεινχλ νη αθφινπζνη ηχπνη, πνπ εκθαλίδνληαη πάλσ απφ ρίιηεο θνξέο f>1000),: αηωξνύληαλ (f=1220), αξλνύληαλ (f=19100), αζρνινύληαλ (f=33200), απηναπνθαινύληαλ (f=1100), δηεγνύληαλ (f=1870), εγνύληαλ (f=1020), κηκνύληαλ (f=1100), πξνεγνύληαλ (f=10100). Ο ηχπνο -νχληαλ γηα ην γ εληθφ θαη πιεζπληηθφ εκθαλίδεηαη ζπρλφηεξα έλαληη ησλ ιφγησλ ηχπσλ -είην θαη - νχλην. Δίλαη ζχλεζεο θαηλφκελν ν θαζηεξσκέλνο ελαιιαθηηθφο ηχπνο λα ππεξηζρχεη έλαληη ησλ ιφγησλ, εθηφο απφ πεξηπηψζεηο δηθαζηηθψλ θεηκέλσλ θαη επηζήκσλ εγγξάθσλ φπνπ είζηζηαη λα ρξεζηκνπνηνχληαη νη ιφγηνη ηχπνη. 6
Ζ ρακειή ζπρλφηεηα εκθάληζεο ησλ ηχπσλ ηνπ ιφγηνπ παζεηηθνχ παξαηαηηθνχ επηηάζζεη λα ηνπο δηδάζθνπκε κφλν ζε επίπεδν πξνρσξεκέλσλ ζπνπδαζηψλ. Αξθεηέο θνξέο δηαπηζηψλεηαη πξφβιεκα φζνλ αθνξά ηε δηάθξηζε ηνπ 3 νπ πξνζψπνπ εληθνχ θαη ηνπ 3 νπ πξνζψπνπ πιεζπληηθνχ. απηή ηελ πεξίπησζε ιακβάλεηαη ππφςε ην θεηκεληθφ πεξηβάιινλ. εκαληηθφο είλαη ν ξφινο ηνπ εληνπηζκνχ ηνπ ππνθεηκέλνπ ηνπ ξήκαηνο, αλ δειαδή είλαη ζηνλ εληθφ αξηζκφ ή ζηνλ πιεζπληηθφ αξηζκφ. ην Παξάξηεκα (Πίλαθαο 2) παξνπζηάδνληαη ηα ξήκαηα πνπ έρνπλ δηπινχο ηχπνπο ζην 3 ν πξφζσπν. 6. Διδακηικές προηάζεις Μεηά απφ εθαηφ πεξίπνπ ρξφληα εμέιημεο ηεο ζχγρξνλεο γισζζνινγίαο, κε έκθαζε ζηε ζπγρξνληθή θαη πεξηγξαθηθή πξνζέγγηζε ησλ δσληαλψλ θπζηθψλ γισζζψλ, ζεσξείηαη θνηλφο ηφπνο φηη ε γιψζζα δελ παξνπζηάδεη νκνηνγέλεηα. Παξά ην γεγνλφο φηη εμαζθαιίδεη ηε δπλαηφηεηα θνηλήο έθθξαζεο θαη επηθνηλσλίαο ζε εθαηνκκχξηα δηαθνξεηηθνχο αλζξψπνπο, σζηφζν ε αλνκνηνγέλεηα είλαη ην βαζηθφ ηεο ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα. Οπζηαζηηθά έλαο αιιφγισζζζνο πξέπεη λα δνκήζεη ην γισζζηθφ ηνπ ζχζηεκα απφ ηελ αξρή. Δίλαη απνδεθηφ φηη ην άηνκν δε γλσξίδεη ην ιεμηιφγην θαη δε δηαζέηεη ην κεραληζκφ πνπ ηνπ επηηξέπεη λα θξίλεη αλ κηα πξφηαζε είλαη αληηγξακκαηηθή ή φρη. Έηζη, επνηθνδνκεηηθφ ζα ήηαλ ε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο σο δεχηεξεο ή μέλεο γιψζζαο λα βαζίδεηαη ζηελ παξνρή θαηαλνεηψλ εηζεξρνκέλσλ εξεζηζκάησλ ψζηε ε πξφζθηεζε ηεο γιψζζαο λα γίλεηαη επθνιφηεξα, ζηα παηρλίδηα ξφινπ, ζηε ζηαδηαθή εθκάζεζε ησλ γξακκαηηθψλ θαλφλσλ, ζηελ απφξξηςε ηεο απνκλεκφλεπζεο θαη ηεο εθαξκνγήο θαλφλσλ κε κεραληζηηθφ ηξφπν, ζηελ αλάπηπμε ηεο δηαινγηθήο ηθαλφηεηαο κέζσ επηθνηλσληαθψλ ζηξαηεγηθψλ θαη επίζεο ζηελ ελίζρπζε ηεο απηνπεπνίζεζεο ηνπ αιιφγισζζνπ θαη ηεο κείσζεο ηνπ άγρνπο ηνπ (Ηνξδαλίδνπ, & Ακπάηε, 2006). ε φ,ηη αθνξά ηε δηδαζθαιία ηεο λέαο ειιεληθήο σο δεχηεξεο/μέλεο γιψζζαο, αμίδεη λα αλαθέξνπκε ηα εμήο: έρεη ήδε δηαηππσζεί έλαο έληνλνο πξνβιεκαηηζκφο γηα ην πψο πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη νη δηπινί θαη ηξηπινί ηχπνη νλνκάησλ, ξεκάησλ θαη άιισλ θαηεγνξηψλ θαη έρεη επηζεκαλζεί ε δπζθνιία πνπ ζπλεπάγεηαη ε απφπεηξα δηδαθηηθήο θάιπςεο ηεο γισζζηθήο πνηθηιίαο. Γεληθά ε δηδαζθαιία ηεο γισζζηθήο 7
πνηθηιίαο πξέπεη λα θαζνξίδεηαη αλάινγα κε: ηελ ειηθία ησλ δηδαζθνκέλσλ, ην ρξφλν δηάξθεηαο ηεο δηδαζθαιίαο θαη ην ζηφρν δηδαζθαιίαο (Αλαζηαζηάδε-πκεσλίδε, 2003). πγθεθξηκέλα, φζνλ αθνξά ηνλ παζεηηθφ παξαηαηηθφ, ε δηδαζθαιία κπνξεί λα βαζηζηεί ζηελ παξαθάησ πεξηγξαθή. ηνλ παζεηηθφ παξαηαηηθφ ησλ ξεκάησλ ζε -ψ, - είο ζην γ εληθφ θαη πιεζπληηθφ δίλνληαη νη ελαιιαθηηθνί ηχπνη -είην, -νχλην. Οη ηχπνη α θαη β πξνζψπνπ εληθνχ θαη πιεζπληηθνχ (ζεωξνύκνπλ, ζεωξνύζνπλ, ζεωξνύκαζηαλ, ζεωξνύζαζηαλ) είλαη ζπάληνη θαη δε δηδάζθνληαη. Ο παζεηηθφο παξαηαηηθφο πξέπεη λα δηδαρζεί ζε πξνρσξεκέλν επίπεδν θαη λα δνζεί έκθαζε ζηα πιένλ ζπρλφρξεζηα ξήκαηα. Όπσο παξαηεξνχκε απφ ηνπο πίλαθεο ζην Παξάξηεκα, ηα ξήκαηα πνπ εκθαλίδνληαη πην ζπρλά είλαη ηα εμήο: αηωξνύκαη, αξλνύκαη, απηναπνθαινύκαη, αζρνινύκαη, δηεγνύκαη, εγνύκαη, κηκνύκαη, πξνεγνύκαη θαη πξνζπνηνύκαη. Ζ κειέηε ζσκάησλ θεηκέλσλ αλαδεηθλχεη σο πην ζπρλή ηελ θαηάιεμε -νχληαλ, θαη γη απηφ ζα πξέπεη λα μεθηλήζνπκε ηε δηδαζθαιία ηνπ παζεηηθνχ παξαηαηηθνχ κε απηήλ. Οη ιφγηνη ηχπνη -νπλην θαη -είην ζα πξέπεη λα δηδαρζνχλ εθφζνλ νη καζεηέο θηάζνπλ ζην ζηάδην θαηαλφεζεο ηεο δηαθνξνπνίεζεο αλάκεζα ζην -νχληαλ ηνπ 3 νπ εληθνχ θαη ζην -νχληαλ ηνπ 3 νπ πιεζπληηθνχ. 7. Γλωζζικές αζκήζεις Πξνηείλνληαη ελδεηθηηθά νη παξαθάησ αζθήζεηο: 1ε. Γηαβάζηε ηη έγξαςε έλαο αζιεηηθόο δεκνζηνγξάθνο ζηελ αζιεηηθή εθεκεξίδα απηή ηελ Κπξηαθή. Τπνζέζηε όηη απηά πνπ δηαβάδεηε ηα γξάθεη μαλά έλαο δεκνζηνγξάθνο κεηά από 15 ρξόληα ώζηε λα μαλαζπκεζνύλ νη λεόηεξνη όζα ζπλέβεζαλ. πκπιήξσζε ηα θελά ηνπ παξαθάησ θεηκέλνπ βάδνληαο ηα ξήκαηα πνπ βξίζθνληαη ζηελ παξέλζεζε ζην ζσζηό ηύπν ηνπ παξαηαηηθνύ. Σνχην ην πξσηάζιεκα, έηζη φπσο ήηαλ δηακνξθσκέλνο ν ζπζρεηηζκφο ησλ βαζκνινγηθψλ δπλάκεσλ, ------ (πξνεγνύληαη) νη «πξάζηλνη» θαη ------ (ππάξρεη) ε πηζαλφηεηα λα πάξνπλ ην θχπειιν. Όκσο, κφλν κε ηνλ αζιεηηθφ δηθαζηή, θαη ηηο βαξηέο πνηλέο πνπ επέβαιε γηα ηα έθηξνπα ζηνλ αγψλα Παλαζελατθνχ-ΑΔΚ, ------ (αζρνιείηαη) 8
απφ ρζεο ε δηνίθεζε ησλ «πξάζηλσλ». Απφ ηε Μεηξφπνιε ν θφζκνο ηνπ Παλαζελατθνχ ------ (κνηάδεη) κε ιανζάιαζζα πνπ πάλσ ηεο ------ (αηωξνύληαη) παλφ, θσηνγξαθίεο θαη ζεκαίεο νη νπνίεο ------ (δηακαξηύξνληαη) γηα ηηο ελδερφκελεο πνηλέο. Οη δηνξγαλσηέο φκσο, πνπ ------ (αξλνύληαη) λα αλαιάβνπλ ην θφζηνο γηα ηελ θαζαξηφηεηα, ------ (απεπζύλνπλ) δεκφζηα έθθιεζε λα γίλνπλ δσξεέο γηα λα θαιπθζνχλ ηα έμνδα ηεο κεγάιεο δεκηάο πνπ πξνθάιεζαλ νη νπαδνί. 2ε. Γηαβάζηε ην παξαθάησ θείκελν, ην νπνίν απνηειεί κέξνο πξνζσπηθνύ εκεξνινγίνπ, θαη ππνγξακκίζηε ηα ξήκαηα πνπ βξίζθνληαη ζηνλ παζεηηθό παξαηαηηθό. Χζεο ην βξάδπ πνπ ν θαηξφο ήηαλ άζηαηνο πνιχ, ηφζν πνπ θάπνηα ζηηγκή έξημε θαη ραιάδη, απνθάζηζα λα παξακείλσ ζπίηη θαη λα ραιαξψζσ βιέπνληαο ηειεφξαζε. Δπηπρψο ζηελ ηειεφξαζε πξνβάιινληαλ ε αγαπεκέλε κνπ ηαηλία, ε νπνία είλαη ε «Ζ δσή είλαη σξαία». Όκσο, φζε ψξα έβιεπα ηελ ηαηλία ζθεθηφκνπλ πφζν σξαία κπνξεί λα είλαη ε δσή γηα ηνπο γεσξγνχο εθείλε ηελ ψξα πνπ νη θαιιηέξγεηέο ηνπο θαηαζηξέθνληαλ απφ ην ραιάδη. θέθηεθα κήπσο ηειηθά νη εζνπνηνί πξνζπνηνχληαλ φηη φια είλαη φκνξθα θαη ξνκαληηθά θαη δε δηαλννχληαλ πφζν δχζθνιεο θαη αληίμνεο κπνξεί λα είλαη νη ζπλζήθεο γηα θάπνηνπο αλζξψπνπο. 8. Ανηί επιλόγοσ Σν γεληθφ ζπκπέξαζκα πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ εξεπλεηηθή απηή πξνζπάζεηα είλαη ε αλάγθε ζχληαμεο κηαο πεξηγξαθηθήο γξακκαηηθήο ηεο λέαο ειιεληθήο κε ζαθή επηθνηλσληαθφ-θεηκελνθεληξηθφ πξνζαλαηνιηζκφ θαη έκθαζε ζηε ρξήζε ηεο γιψζζαο, ε νπνία ζα έρεη εηδηθφηεξν ζηφρν ηηο αλάγθεο δηδαζθαιίαο ηεο λέαο ειιεληθήο σο μέλεο γιψζζαο. Απηφ πξνυπνζέηεη, φπσο είλαη θπζηθφ, ηελ χπαξμε ιεπηνκεξψλ εξεπλψλ ζρεηηθά κε θαηλφκελα γισζζηθήο πνηθηιίαο. 9
Βηβιηνγξαθία Αλαζηαζηάδε-πκεσλίδε, Ά. 2003. «Ζ κνξθνινγηθή δνκή ηεο λέαο ειιεληθήο θαη ε δηδαθηηθή ηεο», Γιωζζνινγία (εηδηθφ ηεχρνο, «Ζ λέα Διιεληθή σο μέλε γιψζζα»), 25-34. Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο. 1998. Λεμηθό ηεο Κνηλήο Νενειιεληθήο. Α.Π.Θ.: Ηλζηηηνχην Νενειιεληθψλ πνπδψλ. Holton D., P. Mackridge & Δη. Φηιηππάθε-Warburton. 1999. Γξακκαηηθή ηεο ειιεληθήο γιώζζαο, κηθξ. Β. ππξφπνπινο. Αζήλα: Παηάθεο [Greek: A Comprehensive Grammar of the Modern Language. London & New York: Routledge, 1997]. Ηνξδαλίδνπ, Ά. 1999. «Εεηήκαηα ηππνπνίεζεο (standardization) ηεο ζχγρξνλεο λενειιεληθήο». ην Δηεζλέο Σπλέδξην «Ιζρπξέο»- «Αζζελείο» γιώζζεο ζηελ Επξωπαϊθή Έλωζε (ζει. 835-854). Θεζζαινλίθε: Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο: 835-854. Ηoξδαλίδνπ, Ά. 2002. «Ζ θνηλή λενειιεληθή ζε ζχγρξνλα ιεμηθά θαη γξακκαηηθέο», Terminologie et Traduction, 1, Commision des Communatés européennes, Service de Traduction 1,111-124. Ηνξδαλίδνπ, Ά & Ακπάηε, Α. 2006. Θέκαηα ζρεδηαζκνχ ηεο γξακκαηηθήο δηδαζθαιίαο ηεο ειιεληθήο ζε κνπζνπικάλνπο καζεηέο ζηα ζρνιεία ηεο Θξάθεο. Πξαθηηθά Σπλεδξίνπ «Δηδαθηηθή ηεο Νέαο Ειιεληθήο ωο Δεύηεξεο/Ξέλεο Γιώζζαο Νέεο Τάζεηο», ρνιείν Διιεληθήο Γιψζζαο, Α.Π.Θ., 1-3/4/2005. University Studio Press. Ηνξδαλίδνπ, Ά. (ππφ έθδνζε). «Ζ κνξθνινγηθή πνηθηιία ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο σο μέλεο γιψζζαο». ην. Α. Μνζρνλάο (επηκ.), Η κνξθνινγία ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο ωο μέλεο γιώζζαο. Αζήλα: Παηάθε. Καθξηδή-Ferrari, M. & Χεηιά-Μαξθνπνχινπ, Γ. 1996. «Ζ γισζζηθή πνηθηιία θαη ε δηδαζθαιία ηεο λέαο ειιεληθήο σο μέλεο γιψζζαο». ην: Η Νέα Ειιεληθή ωο μέλε γιώζζα. Πξνβιήκαηα δηδαζθαιίαο (ζει. 17-51). Αζήλα: Ίδξπκα Γνπιαλδξή Χνξλ. Κιαίξεο, Χ. & Μπακπηληψηεο, Γ. (ζε ζπλεξγαζία κε Α. Μφδεξ, Αη. Μπαθάθνπ-Οξθαλνχ,. θνπεηέα) 1996. Γξακκαηηθή ηεο Νέαο Ειιεληθήο, Ι. Τν όλνκα ηεο Νέαο Ειιεληθήο, (1999), ΙΙ. Τν ξήκα ηεο Νέαο Ειιεληθήο, (2001). ΙΙ2. Τα επηξξεκαηηθά ζηνηρεία. Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα. Κξηαξάο, Δ. 1995. Νέν ειιεληθό ιεμηθό ηεο ζύγρξνλεο δεκνηηθήο γιώζζαο. Αζήλα: Δθδνηηθή Αζελψλ. Μήηζεο, Ν. 2004. Σηνηρεηώδεηο αξρέο θαη κέζνδνη ηεο εθαξκνζκέλεο γιωζζνινγίαο. Εηζαγωγή ζηε δηδαζθαιία ηεο Ειιεληθήο ωο Δεύηεξεο ή μέλεο γιώζζαο. Αζήλα: Gutenberg. Μπακπηληψηεο, Γ. 1998. Λεμηθό ηεο λέαο ειιεληθήο γιώζζαο. Αζήλα: Κέληξν Λεμηθνινγίαο. ΔΘΔΓ http://hnc.ilsp.gr/user.asp Κσζηνχιε, Σ. 2001. «Κεηκελνθεληξηθή πξνζέγγηζε θαη γισζζηθφ κάζεκα», Εγθπθινπαηδηθόο Οδεγόο γηα ηε Γιώζζα, επ. Χξηζηίδεο Α.-Φ., Κ.Δ.Γ.: Θεζζαινλίθε. ην: http://www.greeklanguage.gr/greeklang/studies/guide/thema_e5/index.html (5.08.2009) Παπαρξίζηνπ, Β. 2002. Επηθνηλωληαθή - Κεηκελνθεληξηθή πξνζέγγηζε: Μηα λέα δηδαθηηθή πξόηαζε. ην: http://www.prooptikibooks.gr/new.php?newid=25 (5.08.2009)
ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Πίλαθαο 1. πρλφηεηεο ηνπ ηχπνπ ηνπ ηξίηνπ πξνζψπνπ ηνπ παζεηηθνχ παξαηαηηθνχ Δ.Θ.Δ.Γ Google Αδειθνπνηείην - - Αδειθνπνηνύλην - - Αδειθνπνηνύληαλ - 21 Αηηηνθξαηείην - - Αηηηνθξαηνύλην - - Αηηηνθξαηνύληαλ - - Αηηείην - 27 Αηηνύλην - 37 Αηηνύληαλ 1 122 Αησξείην 5 419 Αησξνύλην - 56 Αησξνύληαλ 9 1.220 Αιιεινβνεζείην - - Αιιεινβνεζνύλην - 3 Αιιεινβνεζνύληαλ - 57 Αιιεινεμππεξεηείην - - Αιιεινεμππεξεηνύλην - - Αιιεινεμππεξεηνύληαλ - 41 Αιιεινθαηεγνξείην - 4 Αιιεινθαηεγνξνύλην - 8 Αιιεινθαηεγνξνύληαλ - 165 Αλαθαηακεηξείην - - Αλαθαηακεηξνύλην - - Αλαθαηακεηξνύληαλ - 1 Αλαξρείην - - Αλαξρνύλην - - Αλαξρνύληαλ - - Αλδξνθξαηείην 1 3 Αλδξνθξαηνύλην - - Αλδξνθξαηνύληαλ - 2 Αληηεηζεγείην - - Αληηεηζεγνύλην - - Αληηεηζεγνύληαλ - - Αληεθδηθείην - - Αληεθδηθνύλην - - Αληεθδηθνύληαλ - 1 Απαξλείην - 27 Απαξλνύλην - 11 Απαξλνύληαλ - 74
Απνερεξείην - - Απνερεξνύλην - - Απνερεξνύληαλ - - Απνινγείην 2 106 Απνινγνύλην - 6 Απνινγνύληαλ 2 218 Απνκηκείην - - Απνκηκνύλην - - Απνκηκνύληαλ - 14 Απνπνηείην - 36 Απνπνηνύλην - 51 Απνπνηνύληαλ 2 126 Απνζηαζηνπείην - 2 Απνζηαζηνπνύλην - 3 Απνζηαζηνπνύληαλ - 42 Αξλείην 23 571 Αξλνύλην 2 227 Αξλνύληαλ 50 19.100 Αζηπλνκνθξαηείην - 1 Αζηπλνκνθξαηνύλην - - Αζηπλνκνθξαηνύληαλ - 8 Αζρνιείην 27 700 Αζρνινύλην 7 506 Αζρνινύληαλ 50 33.200 Απηναλαηξείην - - Απηναλαηξνύλην - - Απηναλαηξνύληαλ - - Απηναπνθαιείην 1 163 Απηναπνθαινύλην - 161 Απηναπνθαινύληαλ 3 1.100 Απηνβηνγξαθείην - 1 Απηνβηνγξαθνύλην - - Απηνβηνγξαθνύληαλ - - Απηνδεκηνπξγείην - 1 Απηνδεκηνπξγνύλην - - Απηνδεκηνπξγνύληαλ - - Απηνδηνηθείην - 4 Απηνδηνηθνύλην - 1 Απηνδηνηθνύληαλ - 18 Απηνεμππεξεηείην - 2 Απηνεμππεξεηνύλην - - Απηνεμππεξεηνύληαλ - 4 Απηνηθαλνπνηείην - - Απηνηθαλνπνηνύλην - - Απηνηθαλνπνηνύληαλ - -
Απηνθαηεγνξείην - - Απηνθαηεγνξνύλην - - Απηνθαηεγνξνύληαλ - - Απηνθπξηαξρείην - - Απηνθπξηαξρνύλην - - Απηνθπξηαξρνύληαλ - - Απηνλνκείην - - Απηνλνκνύλην - - Απηνλνκνύληαλ - 72 Απηνπαξεγνξείην - - Απηνπαξεγνξνύλην - - Απηνπαξεγνξνύληαλ - - Απηνπεηζαξρείην - - Απηνπεηζαξρνύλην - - Απηνπεηζαξρνύληαλ - - Απηνππξπνιείην - 4 Απηνππξπνινύλην - - Απηνππξπνινύληαλ - 108 Απηνζπγθξαηείην 1 - Απηνζπγθξαηνύληαλ 1 4 Απηνζπγθξαηνύλην - - Απηνζπληεξείην - - Απηνζπληεξνύληαλ - 2 Απηνζπληεξνύλην - - Απηνηηηινθνξείην - 21 Απηνηηηινθνξνύληαλ - 1 Απηνηηηινθνξνύλην - - Απηνρεηξνηνλείην - - Απηνρεηξνηνλνύληαλ - - Απηνρεηξνηνλνύλην - - Απηνρξεκαηνδνηείην - 10 Απηνρξεκαηνδνηνύλην - 1 Απηνρξεκαηνδνηνύληαλ - 16 Αθεγείην 2 215 Αθεγνύλην - 30 Αθεγνύληαλ 6 734 Αθηθλείην - 40 Αθηθλνύλην - 4 Αθηθλνύληαλ - 1 Αθηζνθνιιείην - - Αθηζνθνιινύλην - - Αθηζνθνιινύληαλ - - Βνινθνπείην - - Βνινθνπνύλην - - Βνινθνπνύληαλ - -
Γεξνληνθξαηείην - - Γεξνληνθξαηνύλην - - Γεξνληνθξαηνύληαλ - 4 Γπλαηθνθξαηείην - - Γπλαηθνθξαηνύλην - - Γπλαηθνθξαηνύληαλ - - Γηαλνείην - 204 Γηαλννύλην - 16 Γηαλννύληαλ 6 586 Γηαππείην - - Γηαππνύλην - - Γηαππνύληαλ - - Γηεγείην 10 488 Γηεγνύλην - 127 Γηεγνύληαλ 17 1.870 Δγγπείην - 1 Δγγπνύλην - 1 Δγγπνύληαλ 2 259 Δηζεγείην 13 497 Δηζεγνύλην 1 93 Δηζεγνύληαλ 12 485 Δθδηθείην 1 39 Δθδηθνύλην - 14 Δθδηθνύληαλ - 166 Δθθνξείην 3 - Δθθνξνύλην - 1 Δθθνξνύληαλ 2 - Διεείην - - Διενύλην - - Διενύληαλ - - Δκππείην - - Δκππνύλην - - Δπκπνύληαλ - - Δκθνξείην - 253 Δκθνξνύλην - - Δκθνξνύληαλ - 193 Δλαζρνιείην - 4 Δλαζρνινύλην - 2 Δλαζρνινύληαλ - 20 Δλεηνθξαηείην - - Δλεηνθξαηνύλην - - Δλεηνθξαηνύληαλ - - Δλζπκείην - 156 Δλζπκνύλην - 51 Δλζπκνύληαλ - 63
Δμσλείην - - Δμσλνύλην - - Δμσλνύληαλ - - Δπηκειείην 4 230 Δπηκεινύλην - 10 Δπηκεινύληαλ 1 171 Δπηκεηξείην - 7 Δπηκεηξνύλην - - Δπηκεηξνύληαλ - 8 Δπσθειείην 1 318 Δπσθεινύλην 2 216 Δπσθεινύληαλ 5 875 Δπαξεζηείην - 4 Δπαξεζηνύλην - - Δπαξεζηνύληαλ - 4 Δπιαβείην - 121 Δπαιαβνύλην - 30 Δπαιαβνύληαλ - 38 Δπλνκείην - - Δπλνκνύλην - - Δπλνκνύληαλ - - Δπσρείην - 4 Δπσρνύλην - 11 Δπσρνύληαλ - 2 Ηγείην 23 842 Ηγνύλην 3 178 Ηγνύληαλ 4 1.020 Ηρεξνπνηείην - - Ηρεξνπνηνύλην - - Ηρεξνπνηνύληαλ - - Θξπιείην - 7 Θξπινύλην - - Θξπινύληαλ - 35 Θπξνθνιιείην - - Θπξνθνιινύλην - - Θπξνθνιινύληαλ - 1 Ιδηνπνηείην - 16 Ιδηνπνηνύλην - - Ιδηνπνηνύληαλ 1 91 Καηακεηξείην - 3 Καηακεηξνύλην - 7 Καηακεηξνύληαλ - 88 Λνγνθξαηείην - - Λνγνθξαηνύλην - - Λνγνθξαηνύληαλ - -
Μεηακειείην - 1 Μεηακεινύλην - - Μεηακεινύληαλ - 5 Μεραλνθξαηείην - - Μεραλνθξαηνύλην - - Μεραλνθξαηνύληαλ - - Μηκείην 1 26 Μηκνύλην - 52 Μηκνύληαλ 16 1.100 Ξπινθνπείην - 1 Ξπινθνπνύλην - 20 Ξπινθνπνύληαλ - 73 Οηθεηνπνηείην - 30 Οηθεηνπνηνύλην - 30 Οηθεηνπνηνύληαλ 1 140 Οηθνλνκείην - 4 Οηθνλνκνύλην - - Οηθνλνκνύληαλ - - Ορινθξαηείην - - Ορινθξαηνύλην - - Ορινθξαηνύληαλ - - Παξαηηείην 15 329 Παξαηηνύλην 3 48 Παξαηηνύληαλ 5 702 Πεξηεγείην - 21 Πεξηεγνύλην - 1 Πεξηεγνύληαλ - 36 Πεξηπνηείην - 45 Πεξηπνηνύλην - 13 Πεξηπνηνύληαλ 5 294 Πξναηξείην - 4 Πξναηξνύλην - - Πξναηξνύληαλ - 4 Πξνεγείην 38 987 Πξνεγνύλην 2 407 Πξνεγνύληαλ 39 10.100 Πξνκπζνπνηείην - 7 Πξνκπζνπνηνύλην - 5 Πξνκπζνπνηνύληαλ 1 63 Πξνζκεηξείην - 19 Πξνζκεηξνύλην - 1 Πξνζκεηξνύληαλ - 27 Πξνζπνηείην - 99 Πξνζπνηνύλην - 34 Πξνζπνηνύληαλ 6 779
Πξνζπλελλνείην - - Πξνζπλελλννύλην - - Πξνζπλελλννύληαλ - - ηελνρσξείην - 1 ηελνρσξνύλην - - ηελνρσξνύληαλ - 64 ηξαηνθξαηείην - 2 ηξαηνθξαηνύλην - - ηξαηνθξαηνύληαλ - 11 ηξνθνδηλείην - - ηξνθνδηλνύλην - - ηξνθνδηλνύληαλ - - πιιππείην - - πιιππνύλην - - πιιππνύληαλ - 238 πλελλνείην 1 82 πλελλννύλην - 21 πλελλννύληαλ 6 514 πλσζείην 1 30 πλσζνύλην 4 90 πλσζνύληαλ 3 148 Σνπξθνθξαηείην - - Σνπξθνθξαηνύλην - - Σνπξθνθξαηνύληαλ - 1 Τπναπαζρνιείην - - Τπναπαζρνινύλην - - Τπναπαζρνινύληαλ - - Τπνβνεζείην 1 44 Τπνβνεζνύλην - 2 Τπνβνεζνύληαλ 1 20 Φεκνινγείην 4 233 Φεκνινγνύλην - 1 Φεκνινγνύληαλ 2 494 Φξαγθνθξαηείην - - Φξαγθνθξαηνύλην - - Φξαγθνθξαηνύληαλ - - Υεηξνθξνηείην - 3 Υεηξνθξνηνύλην - - Υεηξνθξνηνύληαλ - 27 Υξνλνκεηξείην - 3 Υξνλνκεηξνύλην - - Υξνλνκεηξνύληαλ - 15
Πίλαθαο 2. Ρήκαηα παζεηηθνχ παξαηαηηθνχ κε δηπινχο ηχπνπο ζην 3ν πξφζσπν Δ.Θ.Δ.Γ. 3 Ο ΠΡΟΩΠΟ ΔΝΙΚΟΤ 3 Ο ΠΡΟΩΠΟ ΠΛΗΘΤΝΣΙΚΟΤ Αδειθνπνηνύληαλ - - Αηηνύληαλ 1 - Αησξνύληαλ 6 3 Αιιεινβνεζνύληαλ - - Αιιεινεμππεξεηνύληαλ - - Αιιεινθαηεγνξνύληαλ - - Αλδξνθξαηνύληαλ - - Αληεθδηθνύληαλ - - Απαξλνύληαλ - - Απνινγνύληαλ 2 - Απνκηκνύληαλ - - Απνπνηνύληαλ - 2 Απνζηαζηνπνύληαλ - - Αξλνύληαλ 15 35 Αζηπλνκνθξαηνύληαλ - - Αζρνινύληαλ 19 31 Απηναλαηξνύληαλ - - Απηναπνθαινύληαλ - 3 Απηνδηνηθνύληαλ - - Απηνεμππεξεηνύληαλ - - Απηνλνκνύληαλ - - Απηνππξπνινύληαλ - - Απηνζπγθξαηνύληαλ - 1 Απηνζπληεξνύληαλ - - Απηνηηηινθνξνύληαλ - - Απηνρξεκαηνδνηνύληαλ - - Αθεγνύληαλ 5 1 Αθηθλνύληαλ - - Γεξνληνθξαηνύληαλ - - Γηαλννύληαλ 3 3 Γηεγνύληαλ 10 7 Δγγπνύληαλ 1 1 Δηζεγνύληαλ 6 6 Δθδηθνύληαλ - - Δθθνξνύληαλ - - Δκθνξνύληαλ - 2 Δλαζρνινύληαλ - - Δλζπκνύληαλ - - Δπηκεινύληαλ - - Δπηκεηξνύληαλ - - Δπσθεινύληαλ 1 4
Δπαξεζηνύληαλ - - Δπαιαβνύληαλ - - Δπσρνύληαλ - - Ηγνύληαλ - - Ηρεξνπνηνύληαλ - - Θξπινύληαλ - - Θπξνθνιινύληαλ - - Ιδηνπνηνύληαλ - 1 Καηακεηξνύληαλ - - Μεηακεινύληαλ - - Μηκνύληαλ 8 8 Ξπινθνπνύληαλ - 1 Οηθεηνπνηνύληαλ 1 - Παξαηηνύληαλ 3 2 Πεξηεγνύληαλ - - Πεξηπνηνύληαλ 1 4 Πξναηξνύληαλ - - Πξνεγνύληαλ 23 16 Πξνκπζνπνηνύληαλ 1 - Πξνζκεηξνύληαλ - - Πξνζπνηνύληαλ 4 2 ηελνρσξνύληαλ - - ηξαηνθξαηνύληαλ - - πιιππνύληαλ 1 - πλελλννύληαλ 1 5 πλσζνύληαλ - 3 Σνπξθνθξαηνύληαλ - - Τπνβνεζνύληαλ 1 - Φεκνινγνύληαλ - 2 Υεηξνθξνηνύληαλ - - Υξνλνκεηξνύληαλ - -